Digitale zorg is geen bedreiging voor de kwaliteit van zorg, maar een kans

Digitale zorg is geen bedreiging voor de kwaliteit van zorg, maar een kans

In NRC van donderdag 20 februari beschrijven Sarah Ouwerkerk en Karlijn Saris goed hoe Nederlandse apotheken de wet omzeilen door samen te werken met buitenlandse artsen. Zo bewijzen beide journalisten, zich voordoend als een niet bestaand persoon, dat het met een paar simpele klikken mogelijk is receptplichtige medicatie te bestellen. De betrokken zorgverleners lijken zich hier aan elke vorm van hun zorgplicht te onttrekken.

Dit vormt een aanzienlijk risico voor de gezondheid van deze onwetende patiënten. Er kan immers onder andere sprake zijn van een gevaarlijke contra indicatie.
Het lijkt evident dat deze rotte appels uit het zorgaanbod geweerd moeten worden.

Toch schuilt er een gevaarlijke aanname in de kritiek. Namelijk dat álle online aanbieders van zorg malafide zijn. En dat het online aanbieden van zorg niet kwalitatief zou kunnen. Dit is een misvatting. In werkelijkheid kan digitale zorg juist een cruciale aanvulling zijn op het zorgaanbod.

We kunnen niet langer vasthouden aan het idee dat elke zorgvraag uitsluitend via de reguliere huisarts moet worden behandeld. De realiteit is dat de druk op de zorg alleen maar toeneemt. Vergrijzing leidt tot een groeiende zorgvraag, terwijl er nu al volgens de Landelijke Huisartsen Vereniging een ‘structureel en omvangrijk tekort’ is aan huisartsen. Lange wachttijden maken de toegang tot zorg problematisch.

Het vasthouden aan de reguliere huisarts biedt in deze vorm geen soelaas aan de kwaliteit van de zorg. Bovendien blijkt digitale zorg wegen naar zorg te openen die niet mogelijk zijn voor traditionele ‘offline’ zorg. Zo wijst onderzoek uit dat een aanzienlijke groep de huisarts mijdt vanwege taboe of ongemak. Met als gevolg dat de patiënten blijven rondlopen met deze klachten. Neem als voorbeeld seksuele problemen. Uit een studie van de Universiteit Utrecht blijkt dat 9 op de 10 mannen met seksuele problemen niet naar de huisarts gaat, zorg mijdt en soms grijpt naar illegale medicatie. Het zijn nou juist deze klachten die online klinieken vaak behandelen. Deze groep is zeer gebaat bij de mogelijkheid tot online zorg, mits kwalitatief en volgens de geldende Nederlandse standaarden aangeboden.

Gezien deze realiteit is de oplossing die de IGJ aandraagt in het NRC-artikel waarbij simpelweg wordt gesteld dat patiënten voor ‘medisch advies naar de eigen (huis-)arts of apotheker’ moeten gaan, dan ook een schijnoplossing. De inspectie toont zich hiermee blind voor de realiteit. Als patiënten geen toegang hebben tot betrouwbare online zorg, gaan zij zelfstandig op zoek naar informatie via Dokter Google of onveilige buitenlandse aanbieders. Dit is een risico dat we juist moeten voorkomen.
Digitale zorg als aanvulling op het huidige zorgaanbod is zeker geen luxe, maar bittere noodzaak.

Dat digitale zorg een noodzakelijke aanvulling is op het huidige zorgaanbod betekent echter niet dat we malafide zorgverleners hun gang moeten laten gaan. Een gedegen oplossing is noodzakelijk om een wildgroei aan digitale zorgverleners en een online wilde westen te voorkomen.

Nederland kan dit probleem echter niet in isolatie genezen. De digitale markt is per definitie grensoverschrijdend en daarom moet wetgeving dat ook zijn. Op dit moment kunnen patiënten zonder veel moeite online medicatie bestellen bij (buitenlandse) aanbieders, zonder een gedegen beoordeling door een arts of degelijk toezicht op het medicijn gebruik door een apotheker.

We pleiten daarom voor Europese wetgeving die voorschrijft dat een huisarts alleen online medicatie mag voorschrijven als de patiënt in hetzelfde land geregistreerd staat als de behandelend arts. Daarnaast moet de arts geregistreerd zijn in een erkend medisch register, zoals het BIG-register in Nederland.

We kunnen hierbij ook leren van het Verenigd Koninkrijk, waar er al succesvolle regulering is op dit gebied. Een speciaal controleorgaan, de ‘Care Quality Commission, houdt toezicht op de kwaliteit van zorg die online wordt geleverd. Dit bewijst dat digitale zorg wél op een gecontroleerde en verantwoorde manier kan worden aangeboden. Nederland en de rest van Europa zouden dit voorbeeld moeten volgen.

Om daar te komen moet worden ingezien dat digitale zorg geen bedreiging is voor de huisartsenzorg, maar een kans om deze te ondersteunen. Online klinieken kunnen een cruciale rol spelen bij minder complexe zorgvragen, mits aan strikte voorwaarden wordt voldaan. Dit betekent dat een BIG-geregistreerde arts de klachten beoordeelt, een diagnose stelt en een persoonlijk behandelplan opstelt. Apothekers moeten op hun beurt de medicatieveiligheid waarborgen, door de actuele medicatiehistorie te raadplegen.

Op deze manier kan digitale zorg bijdragen aan een veilige en efficiënte gezondheidszorg en er juist voor zorgen dat patiënten niet rond blijven lopen met zorgvragen, klachten of zelfs grijpen naar illegale alternatieven. En is digitale zorg geen vervanger, of surrogaat, van fysieke gezondheidszorg, maar juist een aanvulling daarop.

‍